Jak inwestować w fundusze inwestycyjne?

Inwestowanie środków polegające na wyszukiwaniu najciekawszych akcji, obligacji, czy innych możliwości wymaga niemałej wiedzy oraz dużo czasu.

Dlatego, aby ułatwić ludziom inwestowanie powstały fundusze inwestycyjne.

Są to wehikuły pozwalające przekazać środki po zarządzanie wyspecjalizowanym podmiotom. Podmioty te, na polskim rynku najczęściej towarzystwa funduszy inwestycyjnych, w założeniu zatrudniają doświadczonych zarządzających. Ich zadaniem jest inwestowanie środków zgodnie ze strategią danego funduszu – w akcje, obligacje i inne. Celem jest ogólne pomnażanie oszczędności i wartości funduszu.

To tyle tytułem wstępu, poniżej dowiesz się więcej o rodzajach funduszy i opłatach pobieranych przez zarządzających. Przede wszystkim jednak dowiesz się jak inwestować w fundusze.

 

Rodzaje funduszy inwestycyjnych

Fundusze inwestycyjne to dość zróżnicowana grupa wehikułów inwestycyjnych. Poniżej dowiesz się więcej o ich rodzajach i możliwościach jakie oferują.

Fundusze aktywne i pasywne

Fundusze aktywne to takie, które starają się znaleźć najlepsze konkretne inwestycje w ramach danej strategii. Przykładowo kupują wybrane akcje i aktywnie zarządzają wielkością pozycji czy momentem kupna/sprzedaży. Fundusze pasywne po prostu odzwierciedlają wyniki danej klasy aktywów – np. indeks giełdowy WIG20. W zamian za to opłaty za zarządzanie w funduszach pasywnych są wielokrotnie niższe niż w aktywnych.

W Polsce jak dotąd popularniejsze są fundusze aktywne, głównie ze względu na dość wąską ofertę funduszy pasywnych. Co bardzo ważne, w teorii i praktyce, fundusze pasywne są w większości przypadków lepsze niż aktywne. Dlaczego, czym są fundusze pasywne i jak w nie inwestować przeczytasz poniżej:

–> Fundusze pasywne i ETF – wszystko co musisz o nich wiedzieć.

Fundusze otwarte i zamknięte

Dwa podstawowe rodzaje funduszy jeśli chodzi o ich formę prawną to fundusze otwarte i zamknięte. Takie rozróżnienie wprowadza wprost ustawa o funduszach inwestycyjnych.

Fundusze otwarte pozwalają praktycznie w każdej chwili zwiększyć lub zmniejszyć Twoją inwestycję. W przypadku jeśli chcesz zainwestować w fundusz, tworzone są nowe jednostki inwestycyjne, które możesz nabyć. W razie chęci zmniejszenia inwestycji, Twoje jednostki przedłożone do wykupu są umarzane. Oznacza to, że fundusz ma zmienną liczbę jednostek, które są wyceniane każdego dnia.

Fundusz zamknięty natomiast ma zasadniczo stałą liczbę jednostek inwestycyjnych. Na początku tworzenia funduszu oraz później w zależności od decyzji podmiotu zarządzającego przeprowadzane są emisje, w ramach których tworzone i sprzedawane są nowe certyfikaty inwestycyjne.

Inwestowanie w takie fundusze nie jest możliwe codziennie, tylko właśnie w ramach emisji. Poza emisjami możliwe jest odkupienie już istniejących certyfikatów od innych inwestorów. Zakończenie inwestycji może nastąpić poprzez przedłożenie certyfikatów do wykupu. Zasady takiej procedury muszą być opisane w statucie funduszu, natomiast zazwyczaj są to okresy np. kwartalne lub półroczne. Poza tymi okresami, wyjście z inwestycji jest możliwe poprzez sprzedaż certyfikatów innym inwestorom.

W praktyce, popularniejsze i przeznaczone dla mniejszych klientów są fundusze otwarte. Dzięki płynności dają nieco większy komfort i są ściślej uregulowane.

Fundusze zamknięte są przeznaczone raczej dla większych i bardziej wykwalifikowanych inwestorów. Inwestowanie w nie wymaga zawsze przeczytania statutu i pozyskania nieco więcej informacji o strategii inwestycyjnej.

Fundusze akcyjne, obligacyjne i mieszane

Ponieważ fundusze są tylko narzędziem za pośrednictwem którego można inwestować w określone klasy aktywów, dla wygody inwestorów są podzielone według właśnie rodzaju inwestycji, który oferują.

Fundusze akcyjne

Fundusze akcyjne inwestują po prostu w akcje, najczęściej polskich spółek. Istnieje wiele odmian tego typu funduszy:

• akcji dywidendowych – w ich portfelu powinny znaleźć się tylko akcje spółek wypłacających dywidendę (choć w praktyce bywa to intepretowane dość luźno)
• małych i średnich spółek – strategia zakłada dobieranie do portfela przede wszystkich mniejszych spółek notowanych na giełdzie. Taka strategia ma wyższe ryzyko i wyższy potencjalny zwrot niż ogólne fundusze akcyjne
• akcji zagranicznych – fundusze inwestujące w akacje spółek poza Polską, czasami bezpośrednio, a czasami poprzez dobór odpowiednich funduszy zagranicznych
• sektorowe, np. spółek technologicznych – takie fundusze wybiorą tylko akcje spółek z danego segmentu rynku.

Fundusze obligacyjne

Fundusze obligacyjne zainwestują twoje środki w obligacje skarbowe i korporacyjne. Te pierwsze powinny się skoncentrować na obligacjach emitowanych przez Skarb Państwa. Nie będą to jednak obligacje detaliczne o zmiennej stopie procentowej, tylko obligacje o stałej stopie, trudniej dostępne dla zwykłych oszczędzających. Takie fundusze powinny być stosunkowo bezpieczne. Pamiętaj jednak, że o ile ryzyko kredytowe Skarbu Państwa jest małe, to wycena tych funduszy będzie się zmieniać w zależności od zmiany stóp procentowych.

[aktualizacja luty 2022 – no właśnie teraz to widać: Największe fundusze dłużne, skoncentrowane na obligacjach skarbowych mają ok. 5-10% straty w ciągu ostatnich 12 miesięcy]

Fundusze obligacji korporacyjnych inwestują w obligacje emitowane przez spółki. Obligacje takie zapewniają wyższe zwroty niż obligacje skarbowe, ich wyceny są też mniej wrażliwe na zmiany stóp procentowych.

Natomiast ryzykiem ponoszonym przez inwestorów jest oczywiście brak spłaty długu przez którąś ze spółek. W efekcie wykresy wyceny funduszy korporacyjnych są często nieliniowe i mogą zaskoczyć nagłym spadkiem w razie braku spłaty długu przez spółkę, w której obligacje fundusz dużo zainwestował. Z drugiej strony, jeśli fundusz dobrze dobiera obligacje, zwroty będą dość stabilne i na przyzwoitym poziomie.

Fundusze pieniężne

Fundusze pieniężne to fundusz, które kupują krótkoterminowe obligacje skarbowe(dokładniej to bony skarbowe) i ewentualnie obligacje korporacyjne. Są to zdecydowanie najbezpieczniejsze fundusze, które tym samym dostarczają bardzo niskie zwroty. W praktyce te fundusze mają zastosowanie głównie np. w okresie przejściowym i na krótkoterminowe inwestycje.

Fundusze mieszane

Fundusze mieszane to fundusze, które inwestują jednocześnie w więcej niż jedną klasę aktywów. Najczęściej są to fundusze tzw. stabilnego zwrotu, zbalansowane, zrównoważone itd. Ich strategia zakłada zainwestowanie np. do 50% w obligacje i do 50% w akcje, plus niewielki bufor płynnościowy. Nabywanie takich funduszy jest, z jednym zastrzeżeniem równoważne z nabyciem bezpośrednio trochę funduszu akcyjnego i trochę funduszu obligacyjne. To zastrzeżenie jest jednak dość istotne. Fundusze mieszane zapewnią też automatyczne rebalansowanie Twojego portfela.

Fundusze parasolowe

Często można spotkać się z określeniem fundusze parasolowe. Są to fundusze, łączące w swojej strukturze prawnej (parasolu) kilka lub kilkanaście rodzajów funduszy podzielonych według strategii inwestycyjnych. Dzięki temu przenosząc swoje inwestycje pomiędzy różnymi strategiami klient nie musi płacić podatków od zysków kapitałowych oraz najczęściej także opłaty dystrybucyjnej.

Fundusze takie są tworzone przez zarządzających (towarzystwa funduszy inwestycyjnych), aby pozwolić klientom zmieniać łatwo strategię inwestycyjną, a jednocześnie pozostawać klientem danego zarządzającego. Jest to akurat praktyka prokliencka – zaoszczędzisz na podatkach i opłatach.

 

Opłaty pobierane przez fundusze

Nic w życiu nie jest za darmo, a już na pewno nie zarządzanie oszczędnościami.

W zamian za usługę zarządzania pobrane będą 3 rodzaje opłat (ostatnia opcjonalnie).

1. Opłata dystrybucyjna (manipulacyjna, itd.)

Jest to opłata pobierana przez fundusz, przy początkowej inwestycji. W założeniu powinna pokrywać techniczne koszty związane np. z kreacją nowych jednostek inwestycyjnych. W praktyce jest to wynagrodzenie, które fundusze oddają dystrybutorom – bankom, pośrednikom itd.

Na szczęście tej opłaty można dość łatwo uniknąć. Korzystając z różnego rodzaju supermarketów funduszy online, można nabywać fundusze bezkosztowo.

2. Opłata za zarządzanie

Jest to najważniejsza część wynagrodzenia podmiotu zarządzającego funduszem. Jest ona określona jako % aktywów pod zarządzaniem w skali roku. Jeśli wynosi np. 4% oznacza, to że niezależnie od zwrotu, co roku 4% wartości Twojej inwestycji zostanie pobrane przez towarzystwo funduszy lub inny podmiot.

Niestety w Polsce te opłaty są na dość wysokim poziomie, szczególnie dla funduszy akcyjnych – często ok 3-3,5%. Wysokość opłaty to parametr, który należy koniecznie sprawdzić zanim zainwestujesz w dany fundusz. Wyobraź sobie, że w danym roku akcje przyniosą zwrot 8%, ale jeśli opłata za zarządzanie wynosi 3,5%, dostaniesz tylko 4,5% – niewiele więcej niż na lokacie w dobrych czasach, a przy dużo większym ryzyku.

Najlepszym sposobem na zminimalizowanie opłat za zarządzanie są fundusze pasywne. Ze względu na brak konieczności aktywnego poszukiwania inwestycji, mogą one bezproblemowo zaoferować niskie opłaty – nawet 0,5% w skali roku. Jednocześnie ich wyniki niekoniecznie będą niższe niż funduszy zarządzanych aktywnie.

[aktualizacja luty 2022 – na szczęście w ostatnich latach pod presją (1) rozporządzenia Min. Finansów (2) rynku, na którym klienci stają się coraz bardziej świadomi, te opłaty trochę się cywilizują. Obecnie maksymalna opłata za zarządzanie to 2% w skali roku. Dużo lepiej niż to wyglądało jeszcze niedawno, ale w dalszym ciągu drożej niż fundusze w niektórych innych krajach czy fundusze pasywne/ETF.

3. Opłata za wyniki (success fee)

Najczęściej spotykana w funduszach zamkniętych bardzo sensowna forma opłaty.

Jeśli wynik funduszu przekroczy jakiś zakładany poziom (benchmark rynkowy) określony procent ze zwrotu powyżej tego poziomu zostanie pobrany przez zarządzającego. W założeniu bardzo dobry sposób wynagradzania łączący interesy inwestora i zarządzającego. W praktyce warto sprawdzić detale – jak określony jest benchmark i czy w razie późniejszego spadku i ponownego wzrostu wartości inwestycji czy opłata zostanie pobrana ponownie.

 

Jak inwestować w fundusze?

Inwestowanie w fundusze, co do zasady nie powinno różnić się istotnie od procesu inwestowania w ogóle. Dlatego warto przeczytać najpierw ten artykuł (jak inwestować). Poniżej znajdziesz wskazówki specyficzne dla inwestowania w fundusze.

Zakładając, że znasz już swój docelowy podział portfela na klasy aktywów, wybór funduszy będzie już w miarę prosty. Pozostaje przed Tobą już tylko kilka decyzji.

1. Fundusz aktywne czy pasywne?

W zależności od Twojej strategii inwestycyjnej możesz postawić na fundusze pasywne lub aktywne. Ta decyzja wpłynie na Twoje możliwości wyboru konkretnych funduszy, jak i sposób ich nabywania. Czym dokładnie się różnią jest napisane nieco wyżej, natomiast tak dla przypomnienia i podsumowania.

Fundusz pasywne to rozwiązanie:

• znacznie tańsze (niższe opłaty za zarządzanie);
• zapewniające zwrot zbliżony do tzw. szerokiego rynku (czyli np. dla akcji będzie to zwrot zbliżony do ruchów indeksu WIG lub WIG20), co zgodnie z nauką finansów jest średnio statystycznie lepszym rozwiązaniem niż aktywne wybieranie funduszy;
• dające mniejszy wybór różnych funduszy, zwłaszcza dla klasy aktywów innych niż akcje;

Fundusze aktywne to wariant:

• droższy (wyższe opłaty za zarządzanie);
• dające szansę na zwrot wyższy niż średnia rynkowa (jeśli wybierzesz dobre fundusze), z  ryzykiem zwrotu istotnie niższego niż średnia rynkowa dla tej klasy (jeśli wybierzesz słabe fundusze, co jest statystycznie bardziej prawdopodobne);
• dla którego istnieje bardzo duży wybór różnych firm, funduszy i zarządzających;
• pozwalający także na dobór funduszy zrównoważonych, stabilnego wzrostu itd, pozwalających na nabycie jednego instrumentu dla całego portfela.

2. Jakie fundusze wybrać?

Dobór konkretnych zarządzających i ich funduszy do Twojego portfela inwestycyjnego to zadanie niełatwe, ale poniższe wskazówki powinny Ci w tym pomóc.

Fundusze pasywne

Po pierwsze, jeśli chcesz zainwestować w fundusze pasywne, masz dość ograniczony wybór. W Polsce możesz kupić na giełdzie (poprzez konto maklerskie) jeden z dosłownie kilku instrumentów: https://www.gpw.pl/etfy. Są to tzw. ETFy, o których przeczytasz tutaj. Za ich pomocą możesz uzyskać ekspozycję na polską giełdę (fundusze prowadzone przez Beta Securities), amerykańską (ETFSP500) oraz niemiecką (ETFDAX).

Niektóre konta maklerskie oferują dostęp do zagranicznych ETFów – notowanych na zagranicznych giełdach. Warto jednak zwrócić uwagę na koszt nabycia zagranicznych ETFów – najczęściej jest to prowizja procentowa, ale z minimalnym poziomem np. 40 zł. Jest to opłacalne tylko dla dużych zleceń.

Innym sposobem inwestowania pasywnego jest platforma inPZU. Oferuje ona produkty podobne w nazwach do zwykłych, aktywnych funduszy, natomiast są one zarządzane pasywnie. Dzięki temu mają niskie opłaty i po prostu pasywnie odzwierciedlają określony benchmark. Opłata ok. 0,5%.

Popularnym rozwiązaniem jest także Finax. Jako robodoradca (ale nie przeceniałbym tego aspektu :)) pomoże Ci automatycznie dobrać alokację portfela i zainwestować w odpowiednie ETF. Proste, dobre i w rozsądnej cenie (choć mogłoby być lepiej). Zobacz więcej

Fundusze aktywne

Wybierając fundusze aktywne, wybierasz spośród kilkudziesięciu zarządzających (towarzystw funduszy inwestycyjnych), z których każdy ma od kilku do kilkudziesięciu różnych funduszy. Czyli w skrócie, jest w czym wybierać. Na co więc zwrócić uwagę?

Instytucja zarządzająca

Każda instytucja, która zarządza funduszem ma swoją specyfikę. Wybranie odpowiedniej nie jest tutaj zbyt proste. Po pierwsze, nie warto sugerować się znanym brandem. To że fundusz jest zarządzany przez bardzo znaną instytucję finansową w żaden sposób nie determinuje wyników. Co więcej, często mniejsze fundusze mają lepsze wyniki. Po prostu nie mają dużej sieci dystrybucji i muszą się wyróżniać się wynikami. Z drugiej strony, duzi zarządzający to jednak większa szansa na powtarzalność procedur i większą stabilność. Tak naprawdę, chyba nie ma tutaj reguły.

Opłaty

To bardzo ważny aspekt. Różnice w kosztach bywają dość duże i zupełnie nie muszą iść w parze z przyszłymi wynikami inwestycyjnymi. Wybierz najtańszy z tych, które wydają Ci się niezłe.

Wyniki historyczne

Co do zasady, wyniki historyczne nie są uznawane za właściwy prognostyk przyszłych wyników. Jest to też potwierdzone do pewnego stopnia badaniami, ale… z czegoś trzeba korzystać porównując fundusze. W tym kontekście należy zwrócić uwagę na:

– Ocenę wyników na tle konkurencji. To, że fundusz akcyjny przyniósł stratę w ostatnim roku może wynikać z ogólnego spadku na rynku i jest po prostu cechą tej klasy aktywów. Dlatego ważne jest jak fundusz wypada na tle grupy porównawczej.

– Powtarzalność wyników zespołu zarządzającego – spójrz na dłuższy horyzont inwestycyjny, najlepiej min. 3 lata. Co istotne sprawdź czy nie zmienił się zespół zarządzający. Dość duża rotacja zespołu może powodować brak ciągłości i po prostu każdy zarządzający może mieć nieco inne umiejętności.

Dostosowanie do Twojej strategii

Niby proste, ale łatwo się zgubić w wyborze. Jeśli szukasz funduszu akcyjnego, to nie wybieraj zrównoważonego, bo w zeszłym roku miał lepsze wyniki. Bardzo ważne jest przestrzeganie swojej strategii długoterminowej. Jednak nic nie stoi na przeszkodzie, żeby wybrać kilka funduszy w jednej klasie aktywów. Np. większość swojej alokacji na akcje przeznaczyć na ogólny fundusz, ale kilka procent dać np. na akcje małych i średnich spółek (o większym ryzyku i większym zwrocie).

3. O czym jeszcze warto pamiętać inwestując w fundusze?

Na koniec warto podkreślić kilka aspektów.

Po pierwsze, optymalizuj koszty. Jeśli wybierzesz fundusze w ramach funduszu parasolowego, nie będziesz płacić opłaty w razie zmiany alokacji. Szukaj opcji nabycia bez opłaty dystrybucyjnej, np. online, bezpośrednio na stronie TFI lub poprzez supermarkety funduszy.

Po drugie, optymalizuje podatki. Jeśli chcesz inwestować w fundusze, sprawdź możliwości takie jak IKE i IKZE. Pozwolą Ci nieco zaoszczędzić nas podatkach.

-> IKE czy IKZE?

O tym jak kupić konkretne fundusze w praktyce, przeczytaj tutaj – jak kupić fundusze?

 

Fundusze – ostatnie wpisy:

Fundusze pasywne i ETF – wszystko co musisz wiedzieć